Khi thấy những dấu hiệu của lão hoá như nếp nhăn, da thiếu săn chắc thì điều đầu tiên mà khá nhiều chị em đã và đang làm là tìm cách uống bổ sung collagen, bôi tinh chất chứa collagen với mong muốn phục hồi lượng collagen sụt giảm trong da và lấy lại làn da tươi trẻ. Vậy collagen là gì và làm thế nào để chống lão hoá một cách tối ưu?
thành tố chính trong cấu trúc da để duy trì “bộ khung” da khoẻ mạnh
Không chỉ collagen, trong da có tới 3 yếu tố tạo nên cấu trúc chính bằng cách liên kết các cơ quan trong trung bì đồng thời nâng đỡ lớp thượng bì, nhờ đó giúp cho da căng chắc, bóng bẩy và đàn hồi tốt.
• Collagen bắt nguồn từ tiếng Hi Lạp Kólla nghĩa là “keo dán”, đây là thành phần chính của mô liên kết, giúp kết dính các mô tế bào da, cơ, sụn khớp, xương, mạch máu… lại với nhau. Collagen là protein cứng dạng sợi chiếm tỷ lệ lớn (khoảng 25%) trong tổng số các protein của cơ thể. Còn trong da, collagen chiếm khoảng 70% tỷ trọng của lớp trung bì. Collagen còn đóng vai trò như là dàn khung nâng đỡ lớp da thượng bì để chúng luôn được căng, phẳng.
• Elastin cũng là các các sợi protein trong cơ thể nhưng mang tính chất đàn hồi, dẻo, giống như những sợi dây thun. Elastin tập trung nhiều hơn tại các mạch máu, mô nội tạng… của cơ thể. Trong da, elastin chiếm tỷ lệ nhỏ, khoảng 3-4% trung bì, có nhiệm vụ kéo trở lại các sợi collagen và tập hợp chúng về hình thái cũ sau khi chúng co giãn, vặn vẹo… theo cử động của khuôn mặt. Ví dụ: sau khi ấn tay lên da tạo vùng lõm và nhấc tay ra, da phẳng trở lại và không còn bị lõm xuống là nhờ elastin kéo về hình thái ban đầu.
• GAGs (Glycosaminoglacans) là tập hợp các phân tử đường amino có tính chất ngậm nước (hút nước) nằm trong trung bì da và các cơ quan khác trong cơ thể như cơ, khớp, giác mạc, màng nhầy nội tạng… Chúng có cấu trúc phân tử nhỏ hơn collagen nhiều lần, chiếm tỷ trọng trung bình khoảng 5% trung bì. GAGs được biết đến như là các chất dưỡng ẩm cho da, nhưng hơn cả điều đó, GAGs là hệ thống hỗ trợ duy trì sự ổn định của tổng thể cấu trúc trung bì trong đó phần chính là collagen và elastin. Có thể tưởng tượng GAGs như là những chất bôi trơn dạng “dầu nhớt”, giúp bảo vệ các sợi collagen & elastin được khoẻ mạnh và giữ cho chúng không bị kết dính và hoạt động được trơn tru. GAGs trong cơ thể được đại diện bởi các thành phần: Hyaluronic acid, heparin, chondrotoin, karatan sulphate, glucosamin.
Suy thoái cấu trúc da – sự tất yếu của quá trình lão hoá
Theo thời gian, làn da sẽ trải qua các giai đoạn của lão hoá ở các cấp độ khác nhau:
• Cấp độ nhẹ: sự sụt giảm về lượng của các yếu tố trong cấu trúc da nói trên, làm thiếu đi các chất kết dính. Các thành phần trong da vì thế liên kết lỏng lẻo. Hậu quả là da trở nên thiếu săn chắc.
• Cấp độ vừa: tại một số vùng, cấu trúc mất đáng kể và đứt gãy, tạo ra những rãnh trống hoặc khoảng trống phía dưới da. Những vùng da không còn được cấu trúc bên dưới nâng đỡ sẽ võng hoặc sụp xuống, làm xuất hiện nếp nhăn, vết lõm trên bề mặt da.
• Cấp độ nặng: sự sụt giảm và đứt gãy nghiêm trọng của cấu trúc da cộng thêm mô cơ lỏng lẻo, rối loạn tích mỡ … sẽ gây chảy xệ, bên cạnh các nếp nhăn, vết lõm đã hình thành trước đó.
Nguyên nhân sụt giảm cấu trúc daTrong sinh lý học làn da, các protein và GAGs luôn được sinh ra và tiêu huỷ đồng thời. Ở những làn da trẻ, tỷ lệ sinh ra cao hơn so với lượng mất đi. Nhờ đó da luôn duy trì được độ chắc khoẻ, dày dặn. Ở da trưởng thành và lão hoá, quá trình này đảo ngược: lượng cấu trúc dần dần bị tiêu huỷ nhiều hơn so với sinh mới. Theo thời gian, hoạt động trao đổi chất chậm dần, các tế bào chịu trách nhiệm sản sinh collagen là nguyên bào sợi cũng sụt giảm theo, dẫn đến collagen mới sản sinh không còn dồi dào.
Tham gia vào quá trình phá huỷ cấu trúc còn phải kể để các yếu tố sau:
• Enzyme phá huỷ collagen (MMPs – Matrix metalloproteinases): các MMPs vốn dĩ sản sinh tự nhiên trong da để tiêu huỷ các protein cũ dư thừa, như một kiểu dọn dẹp rác để thay thế chúng bằng các protein mới. Tuy nhiên, khi ánh nắng, lối sống sinh hoạt thiếu điều độ, sự oxy hoá tự nhiên trong cơ thể, tác động mạnh tới làn da, các MMPs sẽ tăng sinh lượng rất lớn gây phá huỷ mạnh quá mức các collagen, elastin và GAGs.
• Độc tố A.G.Es (Advanced Glycation End Products): hình thành từ quá trình liên kết các phân tử đường & protein trong cơ thể. Đặc biệt, khi cơ thể dung nạp nhiều đường và tinh bột, A.G.Es sẽ gia tăng. Hậu quả là chúng làm các sợi collagen & elastin kết dính với nhau dẫn tới đứt gãy trong quá trình cử động của da. Nghiêm trọng hơn là làm teo da, mỏng da, khô da và thậm chí gây viêm.
Nguyên tắc “2 mục tiêu” trong điều trị lão hoáHiểu đúng về cơ chế sinh mới và tiêu huỷ tự nhiên của collagen & elastin, ta có thể thấy rằng:
• Sinh mới collagen rất quan trọng nhưng chưa đủ.
• Giảm tối đa sự phá huỷ collagen & elastin cũng là mục tiêu không thể thiếu trong phác đồ điều trị lão hoá.
Giải phápBên cạnh những điều hiển nhiên như bảo vệ da trước ánh nắng, sinh hoạt điều độ, bổ sung các thực phẩm chứa collagen, hạn chế ăn đồ ngọt và tinh bột …., có thể bổ sung thêm cho da và cơ thể các hoạt chất dưới đây để đạt được 2 mục tiêu trên:
• Vitamin C: sẽ giúp gia tăng cấu trúc da. Vì sao? Collagen được hình thành từ tương tác của 2 loại axit amin là Glycine và Proline trong nguyên bào sợi. Vitamin C sẽ giúp cho quá trình này được thực hiện tối ưu. Vitamin C không chỉ có hiệu quả trong làm sáng da mà còn là lựa chọn đầu tiên trong chống lão hoá và làm săn chắc da.
• FGF (fibroblast grow factor): là chất tăng trưởng cho nguyên bào sợi, có thể nằm trong nhóm phức hợp các hoạt chất tăng trưởng hoặc được bào chế đơn lẻ trong sản phẩm. Hoạt chất này giúp gia tăng sản sinh nguyên bào sợi, nhờ đó tăng sinh collagen.
• Collagen & elastin: giúp làm căng mướt và săn chắc da. Lưu ý nên sử dụng collagen & elastin dạng thuỷ phân (tách nhỏ collagen dạng protein có kích thước phân tử lớn thành các peptide có kích thước nhỏ hơn, dễ hấp thu hơn). Collagen thuỷ phân khi bôi tại chỗ cấp ẩm và tăng đàn hồi bề mặt, làm săn chắc da. Tuy nhiên, do cấu trúc lớn, hoạt chất này bôi tại chỗ chỗ chủ yếu có tác dụng cấp ẩm, tăng đàn hồi bề mặt hơn là bổ sung collagen sâu.
Lưu ý: bổ sung collagen đường uống có thể làm tăng cân cho nên những chị em đang thừa cân có thể cân nhắc lựa chọn các giải pháp khác. Ngoài ra, nếu cơ thể mang khối u cũng không nên dung nạp thành phần này vì nó có nguy cơ làm khối u phát triển nhanh hơn.
• Các hoạt chất khác giúp tăng sản xuất collagen: Matrixyle 3000, Biopeptide CL/ EL, soyaglycol, peptide đồng…
• Các phân tử cấp bổ sung GAGs hoặc tương tự GAGs: hyaluronic acid, pentavitin, glycerin, palmitoyl tetrapeptide 50…Có thể uống bổ sung chondroitin, glucosamin là những thành phần tăng cường GAGs tổng thể cho cơ thể, trong đó có da và khớp.
• Các hoạt chất trung hoà MMPs và giảm tác hại của A.G.Es: MDI Complex, resveratrol, các vitamin E, C, F, Alpha lipoic acid, retinoids, carnosine, các vitamin nhóm B, co enzyme Q10, glutathione…
Như vậy, hoà cùng trào lưu sử dụng collagen chống lão hoá, khi hiểu rõ hơn về cơ chế của lão hoá da cùng bản chất của collagen, chúng ta đã có thêm nhiều lựa chọn để tối ưu hoá các trị liệu chống lão hoá của mình. Hi vọng bài viết đem lại những thông tin bổ ích cho các bạn!
Leave a Reply